Grensoverschrijdend gedrag is tegenwoordig vaak het onderwerp van gesprek, en gelukkig maar, want dat wil zeggen dat er steeds meer mensen zijn die het durven te melden, of hun grenzen beter weten te bepalen. Maar wanneer is iets ‘ongewenst seksueel gedrag’? In deze blog gaan we dieper in op dit onderwerp, want op dit gebied valt er voor veel mensen nog iets te leren.
Wat is ongewenst seksueel gedrag?
Ongewenst seksueel gedrag is altijd grensoverschrijdend. Mensen die dit gedrag vertonen zijn vaak seksueel intimiderend, en gaan over de grens van een ander persoon heen. Dit kan variëren van een aanraking tot verkrachting, maar ook manipulatie en chantage valt onder dit kopje. Als iemand aan je zit terwijl je dat niet wilt, of jou dwingt om naaktfoto’s te sturen op internet, dan vertoont iemand ongewenst seksueel gedrag.
Het zijn niet alleen handelingen die als grensoverschrijdend gedrag kunnen worden beschouwd, ook opmerkingen en verwensingen kunnen als zeer indringend worden beschouwd, en dus ongewenst zijn. Seks, in welke vorm dan ook, dient altijd gelijkwaardig te zijn. Als dat niet het geval is dan is er sprake van ongewenst seksueel gedrag. Ook als je iets seksueels doet omdat je het idee hebt dat je geen keus hebt, dan is er sprake van grensoverschrijdend gedrag.
Grenzen stellen
Het is belangrijk dat je duidelijke grenzen stelt voor jezelf. Tot hier en niet verder. Deze grenzen moet je ook duidelijk aangeven bij de persoon die daar overheen dreigt te gaan. Wanneer vind je een grapje te ver gaan? Of komt iemand te dicht bij je staan? Als je je grenzen aangeeft, dan weet die persoon dat hij of zij niet verder moet gaan. Gebeurt dat dan toch? Dan is er zeker sprake van ongewenst seksueel gedrag, en dat is simpelweg strafbaar. Niemand heeft het recht om jou op een manier te benaderen waarop jij je ongemakkelijk voelt.
Het kan zijn dat iemand over jouw grenzen gaat, maar dat zelf niet in de gaten heeft. Misschien is die persoon heel lichamelijk, en raakt hij of zij mensen graag aan in een gesprek. Anderen komen weer heel dichtbij met hun gezicht bij de ander tijdens een gesprek, ook dit kan als vervelend worden ervaren, maar dan ziet die persoon er geen kwaad in. Daarom is het duidelijk dat je jouw wensen en grenzen duidelijk aangeeft. Als die persoon er daarna toch bewust mee verder gaat dan is er opzet in het spel.
Waar gebeurt ongewenst seksueel gedrag?
Dat kan overal zijn. Simpel. Er is geen specifieke plek waar mensen rondhangen die dit doen. Het kan ook iedereen zijn. Als een collega op je werk iets te vaak aan je zit, of zelfs ‘per ongeluk’ over intieme delen heen wrijft, dan is het ongewenst gedrag. Ook opmerkingen op de werkvloer kunnen als zeer ongewenst worden beschouwd. Vaak worden dit soort dingen ‘als een grapje’ weggedaan, terwijl iedereen wel beter weet. Het is belangrijk dat je uitspreekt dat je hier niet van gediend bent.
In het bedrijfsleven komt het ook voor dat iemand met een machtspositie of een leidinggevende functie misbruik maakt van zijn of haar positie in dat bedrijf. ‘Als je hier iets van zegt dan zorg ik ervoor dat je geen werk meer hebt’, of ‘accepteer het maar, want anders is je carrière kapot’, zijn opmerkingen die in gelijke strekking voor kunnen komen. Dit kan variëren in opmerkingen van die persoon tot een daadwerkelijke verkrachting. Dit is zeer traumatiserend voor de persoon in kwestie, want er is ook langdurige chantage in het spel.
Ook in het openbaar vervoer, op straat, in de supermarkt of op het sportveld komt seksueel ongewenst gedrag voor. Dat kan zijn dat een onbekend persoon een hand op je billen legt terwijl je in een drukke trein staat, of intimiderend gedrag van personen die meer van je willen dan een vriendelijke groet. Het is belangrijk dat je duidelijk bent, en desnoods hulp zoekt als bovenstaande situaties zich voordoen, want ieder persoon mag zijn grenzen aangeven.
Welke personen lopen meer risico?
Ieder persoon loopt risico, maar het zijn over het algemeen kinderen, vrouwen, mensen met een beperking en lhbti+ personen die vaker slachtoffer zijn dan mannen. Mannen zijn oververtegenwoordigd als dader als het gaat om ongewenst seksueel gedrag. In sommige gevallen is cultuurverschil, of opvattingen over bepaalde seksuele tradities de oorzaak. Vrouwen in rokjes worden in Nederland als normaal beschouwd, maar in andere culturen wordt dit gezien als goedkoop, vulgair, en daagt de vrouw het juist uit.
In het geval van kinderen en mensen met een zwakke lichamelijke of geestelijke gesteldheid zijn de daders in 90 procent van de gevallen bekenden, zoals zorgverleners, vrienden of familie. Deze slachtoffers kunnen zichzelf slecht verweren, en daar wordt dan misbruik van gemaakt. Sommige mensen geven zichzelf de schuld van grensoverschrijdend gedrag, maar als het jou overkomt dan moet je weten dat het altijd de schuld van de dader is.
Hulp na ongewenst seksueel gedrag
Het is zeer belangrijk dat je duidelijk bent in je grenzen, en mensen hebben dat te respecteren. Als iemand zonder jouw toestemming aan je zit, beeldmateriaal van jou verspreid op internet, of seksueel getinte opmerkingen maakt, dan moet je dat melden. Als je dit niet doet dan kan het een zeer negatief effect hebben op je mentale gezondheid, en dat heeft weer zijn werking op de kwaliteit van je leven. Luister alleen naar mensen die jou daadwerkelijk willen helpen, en niet naar mensen die zeggen ‘ach joh, je komt er wel overheen’. Professionele hulp is dus het meest verstandige.
Als je te maken hebt gehad met een dergelijke ervaring dan kun je voor hulp terecht bij het Centrum Seksueel Geweld. Zij hebben professionele zorgverleners die jou serieus nemen, en jou helpen met alles waar je hulp bij wilt. Je staat er dus nooit alleen voor. Je kunt ook terecht bij de Hulplijn Seksueel Misbruik. Zij hebben alle kennis die nodig is om jou verder te helpen met het probleem dat jou is aangedaan. Daarnaast is het belangrijk dat je aangifte doet bij de politie, want ongewenst seksueel gedrag mag nooit ongestraft blijven. De politie zal de zaak dan in behandeling nemen en de dader straffen voor zijn of haar gedrag.