Vaginisme; vervelend, verwarrend en veelvoorkomend

Soms lukt het een vrouw of iemand met een vagina niet om zichzelf te penetreren of gepenetreerd te worden. Ondanks dat ze dit wel graag wil! Dit wordt ook wel vaginisme genoemd. Uit onderzoek van Stichting Rutgers is gebleken dat dit bij 5% van de vrouwen in Nederland voorkomt. Dat zijn er een hoop.

Wat gebeurt er met het lichaam als er sprake is van vaginisme?

Het lichaam zit vol met spieren, en gelukkig maar, want zonder spieren zouden we niet kunnen functioneren. Er bevinden zich ook spieren rondom de vagina. Deze worden ook wel bekkenbodemspieren genoemd. Als iemand last heeft van vaginisme, worden deze spieren onbewust en onbedoeld extreem aangespannen, waardoor de opening van de vagina en de vagina zelf erg smal wordt en penetratie hierdoor vrijwel onmogelijk is. Het is dan ontzettend lastig om iets in te brengen. Ook wordt de vagina vaak niet vochtig genoeg, of zelfs helemaal niet wanneer de vrouw toch wel opgewonden is. Seksspeeltjes, vingers en penissen van partners passen niet en het voelt dan erg stroef aan, wat een erg pijnlijke ervaring kan zijn. Vaginisme hoeft niet alleen voor te komen tijdens de seks, maar kan ook voorkomen als een vrouw bijvoorbeeld een tampon wilt inbrengen of bij een arts die inwendig onderzoek wilt doen. 

Hoe ontstaat vaginisme?

Vaginisme uit zich bij de een extremer dan bij de ander, maar heel veel vrouwen hebben er last van (gehad). Ook verschilt het per persoon hoe ernstig het is. Soms kan er namelijk helemaal niets worden ingebracht, terwijl er bij anderen er wel iets kan worden ingebracht, hetzij met veel pijn. 

In sommige gevallen heeft de vrouw er al haar hele leven last van, dat wordt primaire vaginisme genoemd. In andere gevallen komt het op een latere leeftijd opzetten, dat heet secundaire vaginisme. Er zijn verschillende oorzaken waarom iemand last kan hebben van vaginisme. Het kan zijn dat er sprake is van een (bacteriële) infectie of bijvoorbeeld een soa. Maar ook hormonen kunnen een grote rol spelen in de spanning in de bekkenbodemspieren. In deze gevallen zijn het dus lichamelijke oorzaken waardoor vaginisme kan ontstaan. 

Maar er kunnen ook mentale oorzaken zijn. Vaginisme kan namelijk ook een copingmechanisme zijn van het lichaam. Een soort van zelfbescherming. Wanneer je erg onzeker of angstig bent, span je vaak onbewust allerlei spieren aan. Zo staan je, als je gespannen bent of stress hebt, schouders, kaak, nek en rug onbewust onder spanning, wat spierpijn tot gevolg kan hebben. Dit kan ook gebeuren met de vagina als iemand gespannen, onzeker of angstig is. Iemand kan bijvoorbeeld angst hebben voor penetratie, voor seks in de algemenere zin of het is een trauma respons. Door deze angst of spanning, spannen de bekkenbodemspieren zich juist aan. Dit zijn allemaal zaken die ervoor zorgen dat iemand nog minder kan ontspannen en dat er vaginisme op kan treden.

Veelvoorkomende vicieuze cirkel

Vaginisme heeft vaak een vicieuze cirkel, of zelfs neerwaartse spiraal. Wanneer de eerste seksuele ervaring van iemand niet prettig was, omdat het bijvoorbeeld niet fijn of zelfs pijnlijk was, kan het goed zijn dat ze de volgende keer net zo gespannen of zelfs gespannener zijn. Dat kan komen omdat diegene dan bang is dat het weer onprettig is, maar ook omdat ze onzeker zijn geworden, zich niet meer lekker voelen in hun lijf of gaan twijfelen of ze het überhaupt wel kunnen. En dit heeft weer effect op de spieren én het opgewonden raken. Wanneer iemand veel over zichzelf twijfelt, onzeker of angstig is, wordt het lastiger om deze twijfels en angsten opzij te zetten tijdens de seks. Dit kan er dan vervolgens weer voor zorgen dat het lichaam zich juist niet goed kan ontspannen, er dingen worden geforceerd of iemand gefrustreerd wordt. Wat ook de oorspronkelijke oorzaak van het vaginisme dan is, vaak houdt het zichzelf in stand door deze minder fijne ervaringen. En hoe vaker iemand deze minder fijne seksuele ervaringen heeft, des te gespannener het lichaam zal blijven reageren. En dat kan moeilijk zijn om uit te breken. 

Hoe ga je ermee om?

Vaginisme kan soms dusdanig complex zijn, dat het niet met een aantal stappen op te lossen is. Was het maar zo gemakkelijk! Er zijn wel een aantal dingen die je zelf kunt doen of proberen om te kijken of het vaginisme vermindert of zelfs verdwijnt. 

Pak de oorzaak aan

Om een probleem goed op te kunnen lossen, kun je het beste beginnen bij de oorzaak. Het kan zijn dat je iets hebt meegemaakt waardoor je angstig bent voor seksueel contact met een ander of met jezelf. Misschien dat je wel een soa hebt opgelopen. Het kan ook zijn dat je in de overgang bent en door deze hormoonschommelingen vaginisme hebt gekregen, of misschien heb je er al wel je hele leven last van. Het kan ook nog zo zijn dat je eigenlijk geen idee hebt waarom je last hebt van vaginisme. Verwarrend! Het is hoe dan ook erg belangrijk om naar de huisarts te gaan en te onderzoeken waar het precies vandaan komt. Vaginisme is, ondanks dat het veel voorkomt, namelijk niet de norm. Iedereen zou zonder pijn en op een fijne manier moeten kunnen genieten van seks als ze dat willen. Een professional kan samen met jou het probleem in kaart brengen en het bij de bron aanpakken.

Kennis is macht

Ondanks dat symptoombestrijding is geen langdurige oplossing is, kun je wel al beginnen met het aanpassen van jouw mindset. Dit kan op een aantal manieren. Je kunt al je gedachtes, angsten en spanningen op een rijtje zetten, en vervolgens uitproberen wat helpt om jou je beter te laten voelen. Misschien dat rustgevende muziek ontzettend fijn is, ontspan jij enorm van een uitgebreide massage of ontspan jij juist door een flinke sportsessie. Op die manier leer jij jouw lichaam en behoeftes nog beter kennen. Ook kun je je kennis verbreden. Net zoals dat je je goed wilt voorbereiden op een belangrijke vergadering of speech, is het fijn om je voor te bereiden op je eigen lichaam. Hoe meer je over een onderwerp weet, des te zekerder je in je schoenen staat. Hieronder hebben we drie boeken voor je gevonden waarin je meer over vaginisme kunt leren en over het vrouwelijk lichaam:

• Overwin je vaginisme, van Jaqueline van de Bilt
• De gesloten vrouw, van Connie van Gils
• Het vaginaboek, van Goedele Liekens

Ontspanningsoefeningen

Wat doe je normaal als je merkt dat je schouders gespannen zijn of je last hebt van je rug? Juist, je probeert je pijnlijke en gespannen spieren te verlichten door je te ontspannen. Dit kun je ook doen met je bekkenbodemspieren. Dit kan op een aantal manieren:

• Ademhalingsoefeningen. Ga lekker op bed of een comfortabele stoel zitten en focus je op je ademhaling. Leg je hand op je boek, sluit je ogen en adem in door je neus, en weer uit door je mond. Door je alleen te focussen op het ritme van jouw ademhaling, is de kans groot dat je je meer ontspannen voelt. Doe dit zolang als dat jij fijn vindt.
• Spieroefeningen. Dit is een oefening waarbij je alleen maar met je eigen lichaam bezig bent. Ga op bed liggen en sluit je ogen. Werk je focus van beneden naar boven. Beweeg eerst 10 seconden je tenen. Ga daarna verder omhoog, naar je enkels. Na 10 seconden ga je nog verder naar boven, naar je kuiten. Voel je de spanning die op je kuiten staat? Raken je kuiten het bed? Voel je de stof van je broek over je huid? Heb je meer spanning in je linker kuit of je rechter kuit? Blijf je focussen op de delen van je lichaam die je laat bewegen, en ga zo alle spiergroepen na in je lichaam. Wanneer je helemaal boven bent, je gezicht en het topje van je hoofd ook hebt gehad, ga je na hoe je je voelt. Ben je helemaal ontspannen, of moet je nog wat langer bij bepaalde spieren stilstaan?

Altijd stapje voor stapje

Net zoals dat je niet in een keer zonder trainen 100 kilo kunt tillen, kun je ook niet in één keer de volle controle hebben over je bekkenbodemspieren. Het heeft tijd, geduld en oefening nodig. Gun jezelf daarom succeservaringen. Hierbij is het heel belangrijk om klein te beginnen. Gebruik voldoende glijmiddel op je vinger en voel eerst alleen over je buitenste schaamlippen. Probeer aan opwindende dingen te denken. En vertrouw op jezelf en je vinger, jij bent de enige die daar controle over heeft, er gebeurt niets wat je niet wilt. Voelt het fijn? Super! Als je het wilt proberen kun je natuurlijk wat verder gaan, zoals het voelen van de clitoris en de opening van de vagina of zelfs een beetje naar binnen met een vinger. Neem diep adem en sta even stil bij het gevoel. Hoe voelt dat? Ervaar je pijn of ongemak? Of is het topje van je vinger zo wel prettig? Zo werk je stapje voor stapje verder tot een hele vinger comfortabel is, dan twee vingers, misschien een seksspeeltje en uiteindelijk een eventuele partner. Hoelang dit duurt, verschilt heel erg per persoon. Probeer het niet te pushen en stop op tijd. Zo heb je altijd een succeservaring, waardoor jij op den duur zekerder wordt over jezelf en je lichaam. Het gaat immers telkens goed! Neem er iedere keer als je even wilt oefenen lekker de tijd en probeer zoveel mogelijk te ontspannen. Doe vooral wat jij fijn vindt en waar jij je prettig bij voelt. 

Meer blogs lezen?

Niet iedereen heeft een vagina en zal dus tegen deze vervelende problemen aan kunnen lopen. Wel kunnen ze tegen andere drempels aan hikken, zoals erectieproblemen. Of misschien dat jij meer hebt aan een blog over moeilijkheden in relaties, zoals het voorstellen van nieuwe dingen in de slaapkamer? We bloggen iedere maandag, so stay tuned!