Panseksueel? Dat is voor velen waarschijnlijk een nieuwe term. We hebben allemaal wel gehoord van heteroseksualiteit, homoseksualiteit en biseksualiteit. Maar er bestaan nog veel meer voorkeuren voor bepaalde genderidentiteiten en biologische geslachten. Panseksualiteit is er daar één van. Hoewel het nauw aansluit bij biseksualiteit zijn er toch verschillen. In dit artikel gaan we de term panseksualiteit en andere seksuele voorkeuren eens even goed uitlichten.

Wat betekent het als je panseksueel bent?

Als je panseksueel bent wil dat zeggen dat je op seksueel, romantisch en emotioneel opzicht geen voorkeur voor een bepaald geslacht hebt. Het wordt ook wel genderblind genoemd. Gender en sekse hebben geen aantrekkingskracht tot iemand die panseksueel is, het gaat in deze puur om de persoon. Het begrip panseksualiteit is afgeleid van het Griekse pan ( alles, volledig, allesomvattend, etc).

Het is dus een voorkeur voor de mens, daarbij wordt het biologische geslacht of seksuele voorkeur als ondergeschikt beschouwd. Iemand die panseksueel is kijkt vooral naar de mens, het karakter. De seksuele aantrekkingskracht van iemand die panseksueel is, is dus niet gericht op het geslacht. Dus het maakt hen niet uit of je een penis, vagina, of iets daartussenin hebt, zoals iemand die in een gendertransitie zit en geen geslachtsorganen heeft.

Hoewel panseksuelen ‘op alles’ vallen, moet er wel duidelijk bij vermeld worden dat een panseksueel normaal gesproken niet aangetrokken voelt tot kinderen en dieren. Zoöfilie valt dus niet onder de ‘voorkeur’ van iemand die op alles valt. Met alles wordt dus datgene bedoeld wat we hierboven hebben beschreven. Een transgender daarentegen bijvoorbeeld valt dan wel weer in die categorie.

Waar val je op als je panseksueel bent?

We omschreven hierboven al dat een panseksueel op de mens valt. Ze laten zich niet in hokjes stoppen en zijn van mening dat een mens voldoende is om verliefd op te kunnen worden, ongeacht het geslacht. Panseksuelen vallen dus op mannen, vrouwen, transgenders, homoseksuelen, hetero’s, biseksuelen, etc. Ze kunnen dus op iedereen verliefd worden. Dat is een beetje het verschil tussen biseksuelen en panseksuelen; biseksuelen geven duidelijk aan dat ze op mannen en vrouwen vallen, panseksuelen zullen dit zo niet benoemen.

Zij zullen zeggen dat ze op mensen vallen, dus niet specifiek op mannen en vrouwen, terwijl die twee geslachten uiteraard wel verliefde en seksuele gevoelens bij een panseksueel kunnen bewerkstelligen. Een panseksueel laat het geslacht van de persoon dus helemaal los, en vind dit totaal niet van belang als het gaat om gevoelens en seksualiteit. Maar de emotionele intensiteit verschilt wel sterk per persoon.

Er is echter een verschil met omniseksualiteit, dat is hetzelfde als panseksualiteit, maar zij erkennen het geslacht wel, dat doet een panseksueel niet. Kort gezegd; iemand die ‘pan’ is valt alleen op het innerlijk, het uiterlijk is van ondergeschikt belang in de emotie van iemand die deze vorm van seksualiteit ervaart.

Hoe ziet een panseksueel eruit?

Dat verschilt heel erg. Je ziet vaak dat iemand die pan is, zich vaker neutraler kleedt. Ook de haardracht is een stuk neutraler. Waar ‘vrouwelijke vrouwen’ graag lang haar hebben en hun nagels lang laten groeien, heeft een panseksueel die geboren is als vrouw dit vaak niet. Hetzelfde geldt voor mannen, die kleding zich minder ‘mannelijk’. Aan de andere kant zijn er genoeg hetero- mannen en vrouwen die ervoor kiezen om een neutrale kledingstijl te dragen. Ze dragen dus niet de hele dag BDSM artikelen of iets dergelijks

Het is dus moeilijk in te schatten om te bepalen of iemand panseksueel is. Mensen met een seksuele voorkeur dragen over het algemeen normale kleding. Ze hebben er geen sticker op zitten waarop staat dat ze op een ander geslacht vallen, of op juist geen geslacht. En dat is logisch, want als je niet op ‘hokjes’ valt dan stop je jezelf daar ook niet in door middel van zo’n sticker.

Er zijn panseksuelen die het juist leuk vinden om zich vrouwelijk of mannelijk te kleden, alleen geven zij daar een andere betekenis aan, en zien zij zichzelf niet zoals reguliere mannen en vrouwen dat doen. Mannen en vrouwen die zich ook echt man en vrouw voelen die worden ook wel cisgender genoemd. Een cisgender is dus een ander woord voor iemand die zichzelf een echte vrouw of man voelt, en daarbij het bijbehorende geslachtsorgaan erkent als zodanig.

Is een panseksueel gevaarlijk?

Niet gevaarlijker dan iemand met een andere voorkeur voor een bepaalde seksualiteit. De mensen die gevaarlijker zijn, zijn de mensen die geweld gebruiken tegen panseksuelen omdat ze een bepaalde opvatting hebben over hun seksuele of emotionele voorkeur. Panseksuelen zijn niet gevaarlijker dan ieder ander mens. Ze hebben geen gevaarlijke stoornis of iets dergelijks. 

Er is nooit een verband gelegd tussen geweldsdelicten, ziekten, of een andere bedreiging voor de medemens en panseksuelen. Het kan uiteraard gebeuren dat iemand die panseksueel is in een vechtpartij terecht komt, maar dat kan bij ieder mens gebeuren. Dat zegt dus niets over de seksuele voorkeur van de betrokkenen op dat moment.

Is panseksualiteit een ziekte?

Nee, het is een voorkeur, al zijn er groepen mensen die daar anders over denken. Bij veel mensen is de norm alleen man en vrouw, penis en vagina, en daar blijft het bij. Vaak worden ze zo opgevoed, en wordt hen geleerd dat homoseksualiteit een ziekte is, en dus ook elke andere vorm van seksualiteit, behalve heteroseksualiteit. In de ogen van deze mensen is panseksualiteit wel een ziekte. Maar de omgeving van deze mensen speelt ook een hele grote rol in het vormen van hun mening.

Panseksualiteit is dus geen ziekte. Het wordt wel een probleem als je geestelijke problemen ervaart tijdens het ontwikkelen van jouw seksualiteit, en in de war raakt omdat je niet weet waar je op valt. Als je deze problemen hebt dan is het raadzaam om een psycholoog of seksuoloog in te schakelen. De meeste panseksuelen accepteren gewoon dat ze geen voorkeur voor een bepaald geslacht of seksualiteit hebben, en vinden daar hun rust in. Zelfacceptatie is het belangrijkste.

Is een panseksueel hetzelfde als een demiseksueel?

Nee. Een demiseksueel valt ook op alles, maar die gaat wat dieper dan een panseksueel. Een demiseksueel kan alleen seks met iemand hebben waarbij die persoon een diepe emotionele connectie heeft. Deze term is minder bekend dan een panseksueel, maar er zijn toch miljoenen mensen ter wereld die demiseksueel zijn. Een panseksueel kan wel seks hebben zonder emotionele connectie, dat is het grote verschil.

Demiseksualiteit wordt ook wel semiseksualiteit of grijze seksualiteit genoemd. Ze worden ook wel sapioseksuelen genoemd, dat is een voorkeur waarbij iemand op intellect valt. Deze term bestaat pas sinds 2006, toen werd het gebruikt op een forum voor aseksualiteit. Aseksualiteit is echter weer de term voor iemand die totaal niet seksueel opgewonden kan raken van een persoon. Zelfs niet als er een stimulerend middel wordt gebruikt. Er is in dat geval geen enkele seksuele aantrekkingskracht, ook al is er wel een emotionele connectie.

Hoeveel seksualiteiten en genders zijn er?

Tegenwoordig bestaan er teveel soorten seksualiteiten om op te noemen. Vroeger werd dat beperkt tot homoseksualiteit, heteroseksualiteit en biseksualiteit. Tegenwoordig komen er steeds meer soorten bij, en identificeren mensen zich met deze nieuwe vorm van seksualiteit. We hebben aseksueel al gehad (mensen die geen enkele seksuele gevoelens ervaren), maar de term grayseksueel, androseksueel, gynaseksueel, skolioseksueel en spectraseksueel kende je vast nog niet.

Tegenwoordig wordt genderidentiteit voor sommige groepen als niet wenselijk beschouwd. Vooral panseksuelen weigeren om een geslacht als zodanig te erkennen. Voor anderen hoeft een gender niet samen te hangen met je biologische geslacht. Gender heeft voor die mensen meer te maken met je identiteit, en die bepaal je zelf. Officieel bestaat alleen de man en de vrouw. Maar als je dieper onderzoek zou doen dan is genderidentiteit niet te meten, ook niet door het meten van hormonen of chromosomen.

Is een panseksueel hetzelfde als een interseksueel?

Nee. Een interseksueel voelt zich man én vrouw. Een panseksueel voelt zich over het algemeen gewoon mens, ook al zijn er biologische aspecten zoals een penis of een vagina die het geslacht zouden moeten onderstrepen. Een interseksueel wordt omschreven als iemand met een gen-defect. Deze mensen worden als vrouw geboren, maar hebben toch de genetische kenmerken van een man. Dit wordt het AOS (Androgeen Ongevoeligheids Syndroom) genoemd.

Bij de ontwikkeling van het geslacht is wat fout gegaan. Ze werden ongevoelig voor androgeen (mannelijk geslachtshormoon). Als ze dat niet waren geweest dan zouden ze als volledig mannelijk worden geboren. Maar ze zien eruit als een vrouw, alleen hebben ze geen eierstokken en baarmoeder. Een interseksueel heeft geen specifieke voorkeur als het gaat om seksualiteit, ze kunnen op zowel mannen als vrouwen vallen, maar zij erkennen het geslacht wel.

Hoeveel panseksuelen zijn er?

Nu dit fenomeen steeds bekender wordt zijn er steeds meer mensen die aangeven panseksueel te zijn. Tegenwoordig worden verschillende seksualiteiten steeds meer geaccepteerd. Een onderzoek dat in 2017 werd gedaan onder niet-heteroseksuele tieners wees uit dat op dat moment 14% van deze jongeren zich als panseksueel beschouwde. Dat jongeren er meer open voor staan kan te maken hebben met het feit dat veel popidolen en beroemdheden zich het label ‘panseksueel’ hebben opgeplakt.

Zo hebben Miley Cyrus en zangeres Sia panseksualiteit omarmd. De generatie van nu voelt zich comfortabeler in hun seksualiteit en zijn er opener over dan de generatie hiervoor. Dit zorgt ervoor dat steeds meer mensen voor hun seksualiteit uit durven komen. Er lag altijd, en in sommige landen of streken nog steeds, een taboesfeer op alles wat niet hetero is. Tegenwoordig, en dat komt met name door internet, worden andere seksualiteiten, en dus bijvoorbeeld panseksualiteit, steeds meer geaccepteerd.

Hoeveel panseksuelen er zijn is moeilijk te zeggen. Het wordt nu eenmaal niet in een boekje bijgehouden. Naar verwachting stijgt het aantal panseksuelen gestaag wordt het net zoals homoseksualiteit en biseksualiteit steeds meer geaccepteerd. Uit datzelfde onderzoek kwam naar voren dat mensen zichzelf eerder panseksueel dan biseksueel noemen, dit omdat ze zichzelf niet in een grijs gebied willen stoppen. ‘ik val op mensen’ is een term die panseksuelen vaak gebruiken als ze het hebben over hun seksualiteit.

Hoe kom je uit de kast als panseksueel?

Als je er aan toe bent om de mensen om je heen te vertellen dat je panseksueel bent dan moet je dat doen wanneer je je er comfortabel bij voelt. Er zijn geen specifieke regels of richtlijnen over wanneer en hoe je mensen vertelt dat je niet op het geslacht van een persoon valt. Je moet het ook niet zwaarder maken dan het is, je bent nu eenmaal wie je bent, en daar met jouw omgeving het maar mee eens zijn. Net zoals bij mensen die homoseksueel zijn kan het ‘uit de kast komen’ een dingetje zijn. Vaak zijn ze bang voor negatieve reacties.

Je moet jouw geluk echter niet af laten hangen van de meningen van anderen. Als ze jou niet kunnen accepteren hoe je bent, dan zijn het ook geen echte vrienden. Je kiest er zelf voor om het op een speciaal moment te vertellen, zoals tijdens een gepland etentje, of je stuurt de mensen een whatsappje, of je belt ze, als dat comfortabeler voelt. Er is dus geen boek geschreven waarin staat hoe je jouw seksualiteit aan mensen vertelt.

Mensen die niet weten wat panseksualiteit is kun je op een informele manier kennis laten maken met dit fenomeen. Vertel erbij dat jouw aantrekkingskracht op de persoon, het innerlijk, is gericht. Je valt op humor, intelligentie, en de opvattingen van een persoon. Natuurlijk is er een seksuele aantrekkingskracht, maar die is niet op gender kenmerken gericht. Als je ze dit een beetje speels uitlegt, en ze respecteren jou als persoon, dan hoef je jezelf niet druk te maken over het ‘uit de kast komen’ en gaat het allemaal vanzelf goed komen.

Wat is non-binair?

Iemand die non-binair is kan goed worden vergeleken met een panseksueel. Een non-binair persoon is iemand die zich niet thuisvoelt in binaire gender-categorieën zoals een man of een vrouw. Non-binair wordt ook wel omschreven als een paraplubegrip. Dit houdt in dat er onder dit begrip verschillende termen kunnen worden gedefinieerd die buiten een genderidentiteit vallen. Sommige non-binaire personen identificeren zich als transgender, anderen doen dat weer niet. Feit is wel dat een non-binair persoon zichzelf niet rekent tot een man of vrouw.

Onze Nederlandse taal kent echter enkel mannelijke of vrouwelijke aanspreekvormen. Zo moet je op een document of formulier vaak invullen of je een man of een vrouw bent. Er zijn steeds vaker activisten die in de Nederlandse taal een term voor een non-binair persoon op formulieren willen hebben, en daarvoor protesteren. Er is steeds vaker aandacht voor dit onderwerp. Genderneutraliteit komt steeds vaker in het nieuws, en er zijn bedrijven die genderneutrale ruimtes creëren.

Menselijke seksualiteit

In dit artikel hebben we het over panseksualiteit gehad en over andere vormen van seksualiteit. Onze samenleving is eeuwenlang opgedeeld geweest in twee geslachten; mannen en vrouwen. Alles wat van die norm afweek werd maatschappelijk veroordeeld, en was zelfs bij wet verboden. Tegenwoordig mag je zijn wie je wilt. Het spectrum van de menselijke seksualiteit is veel breder dan dat. 

Zelf zeggen mensen met een andere seksualiteit (dan wat als de maatschappelijke norm wordt beschouwd) dat het tweekleurenspectrum is geëvolueerd naar een spectrum met meerdere kleuren. Het symbool van de LGBTQ beweging is een vlag met de kleuren van de regenboog. De panseksueel heeft ook een eigen vlag; een roze/geel/blauw gestreepte vlag. Roze staat voor vrouwen, blauw verwijst naar mannen, en geel staat voor genderqueers.